Met Coherence kijken naar corona (deel 2)

Het leven van vele mensen wereldwijd wordt momenteel gedomineerd door de gevolgen van corona. Een groot deel van wat altijd zo gewoon en vanzelfsprekend is geweest, is nu onmogelijk, gevaarlijk of zelfs verboden. Wat doet dat met ons en met onze omgeving?

In twee artikelen kijken we door de bril van Coherence naar corona en de impact ervan voor onszelf en voor de maatschappij. Wat gebeurt er met ons bewustzijn als we ziek zijn of gedwongen worden om ons normale leven tijdelijk op te geven? Welke universele wetmatigheden treden op en hoe zijn deze op verschillende niveaus herkenbaar? Met behulp van Coherence geven we duiding en inzicht in wat er in de huidige crisis met ons gebeurt.

Deel 2: Maatschappelijk beter worden

Lees ook deel 1: Hoe ziekte je beter kan maken

Maatschappelijk beter worden

Net zoals corona de coherente samenhang in ons lichaam verstoort, ontregelt het virus ook in ernstige mate de samenhang in onze maatschappij. We nemen deze parallel als vertrekpunt voor een verdere beschouwing en zien zo hoe je met een fractaal model als Coherence op verschillende niveaus dezelfde fenomenen inzichtelijk kunt maken.

Door | HERMAN VAN KAMPEN MBA

23 maart 2020

De strijd aan met het virus

Corona is als ziekte ons mondiale maatschappelijke systeem binnengedrongen. En net zoals ons eigen afweersysteem keihard aan de slag gaat om de ziekte in ons lichaam te bestrijden, gaat ons maatschappelijke afweersysteem aan de slag om de crisis met alle mogelijke middelen het hoofd te bieden.

De ernst van de maatregelen, de snelheid waarmee deze van kracht worden en de acceptatie ervan door het grootste deel van de mensen, maken maar al te duidelijk dat het echt menens is. We worden bedreigd op het meest fundamentele niveau van ons bestaan: het niveau van leven, ziekte en dood. Het laat zien dat corona ingrijpt op het belangrijkste dat we hebben, onze gezondheid. Want zouden we het onderwijs, de sociale omgang en het vliegverkeer ook gelijk platgooien als de verspreiding van het virus geen levensbedreigend fenomeen zou zijn?

Terug naar de basale processen

De dreiging van corona heeft een groot deel van ons normale leven volledig platgelegd. Onze fysieke levensruimte is letterlijk ingeperkt om het aantal zieken en overledenen zo beperkt mogelijk te houden. We ordenen de wereld in mensen die gezond zijn, mensen die ziek zijn, mensen die ernstig ziek zijn (IC) en mensen die overleden zijn. En als de statistieken inzichtelijk zijn van mensen die hersteld zijn, is er ook nog de groep ‘mensen die beter zijn geworden’.

Net zoals ons natuurlijk afweersysteem in geval van ziekte een grote weerslag heeft op de basale vitale processen in ons lichaam, doen de maatregelen die nu zijn genomen een groot appel op de vitale processen van onze maatschappij. Dat wat in essentie nodig is om te kunnen functioneren moet blijven draaien (denk aan de zorg, de politie en het verkrijgen van levensmiddelen etc.), de rest wordt even op een lager pitje gezet.

In deze fase van de strijd tegen corona zitten we nu: vechten om de pandemie eronder te krijgen, ongeacht de pijn, frustratie en ongemak die daarmee gepaard gaat. We beseffen dat het nodig is en accepteren de situatie, zij het soms met enige tegenzin en alle emoties en gedachten die de kop op kunnen steken. En toch lijkt het goed om nu zo ver te gaan in de strijd die we samen voeren. Het is belangrijk om te doen en het voorkomen dat het virus zich verder verspreidt zal nog wel even tijd vragen. Maar daarnaast is er meer. Er is meer nodig en gelukkig gebeurt dat ook.

Weer ‘de oude’ of liever beter worden?

Ondanks de zorgen en de pijnlijke situatie waarin mensen soms verkeren, gaan we de sociale samenhang juist meer waarderen en zien we vormen van verbondenheid die we zonder de ziekte voor onmogelijk zouden hebben gehouden. We klappen massaal voor belangrijke beroepsgroepen, zingen en dansen met onbekende buren op de balkons en zetten ons in voor eenzame ouderen in de omgeving. Vele initiatieven ontstaan om zorg te dragen voor elkaar.

Wie breder kijkt ziet naast ontregeling, beperking en angst ook mooie dingen ontstaan. Meer waardering voor wat we hebben, meer oog voor wat echt belangrijk is. Ook komen er echte bewustwordingsvragen omhoog. Zullen we ooit weer de oude worden? Willen we überhaupt weer de oude gaan worden? Of kan deze crisis ons ook ‘beter’ maken? Zodat we sterker zijn, als dit achter de rug is?

Daar zien we twee belangrijke aspecten die ik al eerder noemde:

1. Crisis als kans voor fundamentele vernieuwing
2. Positieve inspiratie die meehelpt om de ziekte te bestrijden

We komen hier op een spannend en zeer delicaat punt, dat intermenselijk en maatschappelijk problematisch kan worden. Er ontstaan namelijk twee dynamieken die op het eerste gezicht tegengesteld lijken te zijn: de dynamiek die op een hoopvolle wijze oog heeft voor de vernieuwingsimpuls van deze crisis én de dynamiek  van de huidige realiteit, waarin zich op grote schaal persoonlijke en maatschappelijke drama’s afspelen.

Punt 1 biedt een basis om samen nieuwe beelden te ontwikkelen over een betere wereld na corona. Al vind ik dat op dit moment nog niet gepast, nu de crisis nog in volle gang is. De illusie krijgt al snel grip op deze processen, terwijl het juist gaat om realiteitszin.

Dat geldt ook in de politiek. Een statement maken tegen de achtergrond van de crisis en het leed dat deze met zich meebrengt is ongepast. Want het is menselijkheid die ons verder kan brengen. De populist, de intellectueel, de activist; ze zouden in deze tijd samen moeten komen en de handen ineen moeten slaan, in plaats van te polariseren. Het zijn niet de stoere woorden of harde beweringen die ons verbinden, maar juist het hart dat spreekt.

Natuurlijk moeten we praten over de zin van de crisis. Maar dan wel in termen van hoop en idealen waaraan we onszelf kunnen verbinden. Voor nu dus nog geen intellectuele beschouwingen over grote omwentelingen van het systeem. Want natuurlijk gebeurt dat. Natuurlijk biedt deze crisis daartoe belangrijke kansen. Maar eerst is er iets anders aan de orde en is het belangrijk om dichtbij de huidige situatie blijven. We moeten de pijn van mensen en de maatschappij kunnen blijven voelen. De innerlijke houding van hoop en positiviteit is voor mij persoonlijk nu genoeg. Dan ga ik later graag in gesprek over de kansen die deze crisis gaat bieden.

Maar dat is straks, nu nog niet. Nu is het zaak om dicht bij het hart blijven. Als eerste stap in het beter worden.